روش های روضه خوانی

مسعود سلمه ای

معاونت تبلیغ و امور فرهنگی حوزه علمیه قم منتشر کرد

تلفن مرکز پخش:

 025-37255890

داخلی 454

کتاب روش های روضه خوانی دومین مجلد از سلسله کتاب های روش شناسی روضه خوانی است که به چاپ رسیده 

روش شناسی خطبه خوانی در سخنرانی

کتاب روش شناسی خطبه خوانی در سخنرانی یکی از جامع ترین کتاب هایی است که پیرامون خطبه خوانی در سخنرانی نوشته شده است این کتاب  در 12فصل به اجزای خطبه، انواع خطبه،‌ خطبه‌های موضوعی، خطبه‌های مناسبتی، خطبه های 14معصوم  می پردازد.

روش شناسی سخنرانی دینی

این کتاب اولین کتابی است که در مبحث روش شناسی سخنرانی توسط نویسنده نوشته شده است از این رو ترکیبی از مباحث روش های خطبه خوانی، روش های ایجاد انگیزه، روش های اقناع اندیشه و روش های روضه خوانی در آن آمده است

از این رو دوستانی که به دنبال یک کتاب جامع پیرامون روش شناسی سخنرانی دینی هستند می توانند به این کتاب رجوع کنند

روش های ایجاد انگیزه

امروزه با وجود جاذبه های بیرونی و ضعف انگیزه های معنوی، مخاطبان ما به سختی حاضر می شوند در جلسات سخنرانی بنشینند و به سخنان سخنران گوش دهند.

یکی از مباحث مهم در روش شناسی سخنرانی دینی ایجاد انگیزه در مخاطب است.

کتاب روش های ایجاد انگیزه که چهارمین مجلد از سلسله کتاب های روش شناسی سخنرانی دینی می باشد در سه بخش  روش های ایجاد انگیزه ی ابتدائی، روش های ایجاد انگیزه میانی و روش های ایجاد انگیزه پایانی به مباحث ایجاد انگیزه می پردازد؛ روش هایی که هرکدام تأثیر ویژه ای در ایجاد رشد و ارتقاء انگیزه مخاطبان خواهند داشت.

روش های چینش و پرورش محتوا

بسیاری از مبلغان در رابطه با این که چگونه می‏توان محتوای سخنرانی را به شکلی تأثیرگذار چینش کرد سردرگم بوده و سؤالات متعددی را پیرامون چگونگی تقدم و تأخر مطالب در سخنرانی مطرح می‏کنند.

کتاب روش‏های چینش و پرورش محتواکه سومین مجلد از سلسله کتاب‏های روش‏شناسی سخنرانی دینی به شمار می‏رود، روش‏های جامعی را برای تنظیم، چینش و پرورش و حتی تولید محتوا ارائه می‏دهد. چینش و پرورش محتوا یکی از مباحث مهم و ضروری در روش شناسی سخنرانی دینی به شمار می‏رود. کتاب مذکور از دو زاویه به چینش و پرورش محتوا توجه دارد: الف)چینش مقدماتی که شامل چینش بر اساس اجزاء سخن و جلسات سخنرانی است.

ب) چینش تکمیلی که شامل چینش بر اساس قالب‏های سخن و مدل‏های مفهومی است.

روش های روضه خوانی

یکی از دغدغه‌‌های مهم مبلغان، یادگیری چگونگی ذکر مصیبت و یا همان روضه‌خوانی(نه مداحی) در پایان سخنرانی است و نیز انتظار عموم مردم از آنها، شنیدن روضه‌‌های دلنشین و زیبا بوده و هست. به تجربه ثابت شده است که مبلغان و سخنورانی می‌توانند در عرصۀ تبلیغ موفق‌‏تر عمل کنند که بتوانند خوب روضه بخوانند، این در حالی است که ضعف روضه‏ خوانی در میان برخی مبلغان، مسئلۀ قابل کتمانی نیست.
کتاب روش‏ های روضه خوانی در سه بخش چیستی، چرایی و چگونگی به تعاریف، انواع، اقسام روش‏ ها و شیوه ‏ها، اصول و فنون  روضه خوانی می‏پردازد. در این کتاب بیش از 30 شیوه‏ی جذاب و متنوع پرورش روضه، به همراه نمونه‏ های اجرایی آن به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

روش های خطبه خوانی

سال‏های متمادی موضوع مهمی همچون  چیستی، چرایی و چگونگی خطبه و خطبه خوانی به دلایل مختلف (ازجمله وجود شبهاتی که به آنها پاسخ گفته شده است)، مورد غفلت قرار گرفته و بسیاری از سخنرانان به خواندن خطبه‏های کلیشه‏ ای و تکراری عادت کرده‏اند. بی‏توجهی به خطبه آنقدر در میان بعضی سخنرانان شایع است که حتی گاهی خود سخنران آنچنان که باید توجهی به الفاظ و مضامینی که قرائت می‏کند ندارد چه رسد به مخاطب.

کتاب روش‏های خطبه خوانی با ایجاد تنوع و جذّابیت در نوع خطبه‏خوانی و ارائۀ نگاهی نو به بحث خطبه، به انواع، اجزاء، شرایط و شیو‏های قرائت خطبه، حس‏های مختلف هنگام قرائت خطبه، انواع جملات و عبارات متصل به خطبه و در نهایت به خطبه‏ های 14معصوم: ، ماه مبارک رمضان، محرم الحرام و. می‏پردازد.

روش های انگیزه سازی در سخنرانی

جایگاه و اهمیت انگیزه سازی:

* سبب حضور مخاطبین در سخنرانی می شود (با انگیزه سازی قبل از سخنرانی)

* سبب گوش فرادادن مخاطبین به سخنرانی می شود (با انگیزه سازی ابتدایی)

* آستانه تحمل مردم بیشتر می شود (با انگیزه سازی میانی)

* پیگیری جلسات سلسله ای یا درخواست حضور دوباره (با انگیزه سازی پایانی)

*انواع انگیزه سازی

انگیزه سازی «قبل از سخنرانی»، «ابتدایی»، «میانی» و «پایانی» انواع انگیزه سازی را تشکیل می دهد.

*مدل های انگیزه سازی ابتدایی

«ابهام»، «تعریف»، «إعجاب»، «بهانه گویی»، «سؤال»، و مدل های انگیزه سازی ابتدایی در سخنرانی دینی است که توضیحاتی درباره آنها ارائه خواهیم داد.

*نکات مهم:

«ابهام»، «بهانه گویی» و «تعریف» به مخاطب انگیزه می دهد تا 10 دقیقه اول، سخنران را همراهی کند.

«سؤال» و «تعریف از موضوع» تا پایان سخنرانی به مخاطب انگیزه می دهد تا همراه با سخنران باشد.

*إبهام

تعریف ابهام: مخفی نگاه داشتن موضوع سخن و پیش بردن ابهام آمیز سخنرانی جهت تحریک حس کنجکاوی مخاطبین را ابهام گویند.

*ویژگی های روش ابهام

* استفاده از این روش در سخنرانی هایی با موضوع تکراری مناسب است.

* بدیع بودن آن (کار جدید و نو که هیچ انجام نمی دهد) موجب جذابیت زیادی در میان مخاطبین می شود.

* کاربرد آن در مخاطبین هوشمند بالاست (به عنوان مثال برای چند پیرمرد مسجدی سخن خود را با ابهام شروع نکنیم؛ بلکه برای طیف دانشجو و دانش آموز مناسب است).

* روش ابهام، ریشه قرآنی دارد.

* این روش بر روی انواع محتواها قابل اجراست.

*شرایط روش ابهام

* ابهام قالب است (موضوع مبهم می ماند)؛ نه محتوا (محتوا مبهم نیست؛ بلکه صاف و دلنشین است).

* میزان ابهام، متناسب با هوشمندی مخاطب است.

* کلمات و جملات مبهم نباشند؛ بلکه از جهت ربط به موضوع مبهم باشند.

* استفاده از اشرف مواد نزد مخاطب (بر اساس مخاطب شناسی، بهترین محتوا را مطابق با سلیقه او انتخاب کنیم).

نکته ای که در موضوع ابهام باید به آن اشاره کرد، این است که مُبلّغ دینی می تواند برای پیاده سازی این روش، بدون ذکر موضوع سخن، سخنرانی خود را با یک داستان شروع کرده تا برای مخاطب هم ابهام داشته و هم این انگیزه پیدا شود که تا آخر داستان را گوش کند و به موضوع سخن شما برسد که در واقع با اجرای این روش، به خواسته خود که انگیزه سازی ابتدایی بوده، رسیده ایم.

*تعریف

دومین روش از انگیزه سازی ابتدایی، «تعریف» است که منظور از آن، بیان ارزشمندی یک چیز خاص (مثل موضوع) برای مخاطب می باشد.

*متعلق های تعریف

الف: تعریف از مطلب (به عنوان مثال من 40 ساعت بر روی این مطلب کار کرده و امروز آن را بیان می کنم)

ب: تعریف از مأخذ (از کتاب یا منبع سخنرانی تعریف کنیم)

ج: تعریف از موضوع (من امروز می خواهم موضوعی را مطرح کنم که اگر ندانید، 100 درصد ضرر کرده اید)

د: تعریف از مخاطب (از مخاطبان خود تعریف کنیم؛ همانند تعریف های رهبری در ابتدای سخنرانی)

*توضیحاتی پیرامون متعلق های تعریف

تعریف از مطلب: تعریف از اتقان، قوت، استناد و کمیاب بودن محتوا و همچنین زحماتی که برای آن کشیده ایم و کشیده اند.

تعریف از مأخذ: نقل و تعریف از مأخذ بسیار مهم یا کمیابی که سخنران از آن مطلب سخنرانی اش را آورده یا تعریف از مطلبی که آن را شخصِ والایی گفته و الان در دسترس نیست؛ مثلاً بیان اوصاف کتاب الغدیر و زحمات زیاد آیت الله امینی و بیان این مطلب که علامه آورده است که برای نوشتن این کتاب، 10 هزار جلد کتاب را مطالعه کرده ام.

تعریف از موضوع: بیان ارزش و اهمیت موضوع و دلائل لزوم شنیدن آن برای مخاطب.

تعریف  از مخاطب: وقتی سخنران از مخاطب تعریف می کند و ویژگی های مثبت گروهی و اجتماعی او را می شمارد، یا عملکرد او را در منبر تحسین می کند، در واقع نیازی از نیازهای واقعی او را برطرف می نماید و در نتیجه هنگامی که پای منبر شما مخاطب احساس کرد که نیازش برطرف می شود، احساس خوبی داشته و انگیزه شنیدن سخنان شما در او دوچندان می شود.

* شرایط روش تعریف

1. تعریف، کلیشه ای نباشد؛ بلکه مستدل باشد (به این معنا که دلائل اهمیت موضوع بیان شود).

2. مُعرَّف، شایستگی تعریف را داشته باشد.

3. حمل بر خودستایی نشود.

4. تعریف متناسب با فهم مخاطب باشد.